Lijkwade

Sinds 1991 is het in Nederland mogelijk om te worden begraven of gecremeerd zonder kist. De overledene kan dan op een draagbaar of opbaarplank worden gelegd in een lijkwade, een doek van natuurlijk materiaal. Op dit moment zijn er onder andere lijkwaden verkrijgbaar van katoen, linnen, wol, vilt, zijde en hennep.

Bij het afscheid nemen van de overledene kan er voor gekozen worden om de lijkwade bij het hoofd te sluiten of juist open te laten. Omdat de keuze voor een lijkwade gevolgen heeft voor de wijze van opbaren, willen begraafplaatsen en crematoria van te voren geïnformeerd worden over het gebruik van een lijkwade. Vaak hanteren zij als regel dat de overledene geheel bedekt moet zijn tijdens de uitvaart en dat alleen de contouren van het lichaam zichtbaar zijn. Daarnaast moet er gebruik gemaakt worden van een draagbaar of opbaarplank tijdens de crematie of begraving.

De productie van katoen kent een grote milieubelasting door het grote gebruik van bestrijdingsmiddelen, het enorme gebruik van water bij de productie en het bleken en verven van het product. 15% van de wereldwijd gebruikte bestrijdingsmiddelen wordt toegepast in de katoenteelt; in ontwikkelingslanden is dit percentage vaak twee keer hoger dan in andere landen.

Lokale wol uit Nederland, van schapen die gehouden worden voor het beheer van bijvoorbeeld heidevelden, is de afgelopen decennia een reststroom geworden. Inmiddels zijn er initiatieven om deze wol te verwerken tot producten, waaronder waden. Daardoor is Nederlandse wol (vooral vilt) een geschikt alternatief voor een duurzame lijkwade. De productie van wol in het buitenland is vaak een niet duurzaam, milieuvervuilend product. Dan worden de schapen uitsluitend gehouden voor de productie van wol. Bovendien bij het wassen van de vachten wordt dan vaak gebruik gemaakt van chemicaliën of bleekmiddel en er worden bestrijdingsmiddelen gebruikt tegen parasieten en schimmels. 

De werknemersrechten en arbeidsomstandigheden op katoenplantages zijn vaak erg slecht. Kinderarbeid komt vaak voor, vooral tijdens de oogstperiodes. Ook andere arbeidsrechten zoals vrijheid van vakvereniging en recht op een goed loon worden sectorbreed geschonden.

Er zijn geen keurmerken voor duurzame lijkwaden. Wel zijn er keurmerken voor de stoffen die worden gebruikt. Hier kan de producent van de lijkwade de grondstoffen op selecteren.

Zo bestaan de keurmerken: GOTS (Global Organic Textile Standard) bijvoorbeeld voor linnen lijkwaden, het EKO Keurmerk voor wol en katoen (Nederlands keurmerk voor biologisch geteeld katoen).

Het verdient de aanbeveling om niet te kiezen voor een lijkwade van regulier geteeld katoen. Aangezien biologisch katoen schaars is, en er dan nog steeds veel water verbruikt wordt, is ook deze keuze niet raadzaam. Bovendien zijn goede alternatieven voorhanden en wordt een lijkwade relatief kort gebruikt. Lijkwaden van niet-natuurlijke materialen (synthetische materialen) dienen altijd vermeden te worden. Niet alleen vanwege het vervuilende productieproces maar ook omdat ze bij begraven de vertering van het lichaam tegengaan en daarom niet zijn toegestaan.

Als u voor duurzaam wilt kiezen, kies dan voor een natuurlijk materiaal, waarvan de vezel liefst zo lokaal mogelijk geproduceerd en verwerkt is.