Wie op zoek is naar een alternatief voor een kist, kan kiezen voor een opbaarplank met doek, ook wel wade genoemd, waarin de overledene is gewikkeld.
Er zijn veel verschillende waden. Duurzame lijkwaden zijn verkrijgbaar van hennep, linnen en wol of vilt. Het verbouwen en verwerken van hennep is veel milieuvriendelijker dan katoen. Er is weinig water nodig, geen bestrijdingsmiddelen en de plant levert veel meer bruikbaar materiaal op per hectare dan katoen. Ook de teelt van vlas voor linnen (uit Europa of met biologisch keurmerk) kent een aantal van deze voordelen. Wil je een wollen wade? De duurzame keuze is wol uit Nederland.
- Lijkwade gemaakt van wol uit Nederland
- Wol is een hernieuwbaar product dat biologisch afbreekbaar is
- Geen schadelijke stoffen in het maakproces
- Geen schadelijk toevoegingen zoals chemische verf
- Lijkwade gemaakt van hennep
- Hennep is een zeer snel hernieuwbare grondstof
- Hennep verbruikt weinig water, geen bestrijdingsmiddelen en een hoge opbrengst per hectare.
- Hennep is biologisch goed afbreekbaar
Sinds 1991 is het in Nederland mogelijk om te worden begraven of gecremeerd zonder kist. De overledene kan dan op een draagbaar of opbaarplank worden gelegd in een lijkwade, een doek van natuurlijk materiaal. Op dit moment zijn er lijkwaden verkrijgbaar in katoen, linnen, wol, vilt, zijde en hennep.
Bij het afscheid nemen van de overledene kan er voor gekozen worden om de lijkwade bij het hoofd te sluiten of juist open te laten. Omdat de keuze voor een lijkwade gevolgen heeft voor de wijze van opbaren, willen begraafplaatsen en crematoria van te voren geïnformeerd worden over het gebruik van een lijkwade. Vaak hanteren zij als regel dat de overledene geheel bedekt moet zijn tijdens de uitvaart en dat alleen de contouren van het lichaam zichtbaar zijn. Daarnaast moet er gebruik gemaakt worden van een draagbaar of opbaarplank tijdens de crematie of begraving.
De productie van katoen kent een grote milieubelasting door het grote gebruik van bestrijdingsmiddelen, het enorme gebruik van water bij de productie en het bleken en verven van het product. 25% van de wereldwijd gebruikte bestrijdingsmiddelen wordt toegepast in de katoenteelt; in ontwikkelingslanden is dit percentage vaak twee keer hoger dan in andere landen.
De productie van wol is meestal ook milieuvervuilend. Bij het wassen van de vachten wordt vaak gebruik gemaakt van chemicaliën of bleekmiddel en er worden bestrijdingsmiddelen gebruikt tegen parasieten en schimmels. Er is echter ook lokale wol beschikbaar uit Nederland, waarbij deze processen beperkter en op basis van natuurlijke materialen plaatsvinden. Zodoende kan wol (of vilt) een geschikt alternatief zijn voor een duurzame lijkwade.
De werknemersrechten en arbeidsomstandigheden op katoenplantages zijn vaak erg slecht. Kinderarbeid komt vaak voor, vooral tijdens de oogstperiodes. Ook andere arbeidsrechten zoals vrijheid van vakvereniging en recht op een goed loon worden sectorbreed geschonden.
Er zijn geen keurmerken voor duurzame lijkwaden. Wel zijn er keurmerken voor de stoffen die worden gebruikt. Hier kan de producent van de lijkwade de grondstoffen op selecteren.
Zo bestaan de keurmerken: GOTS (Global Organic Textile Standard) bijvoorbeeld voor linnen lijkwaden, het EKO Keurmerk voor wol en katoen (Nederlands keurmerk voor biologisch geteeld katoen) en het Fairtrade Keurmerk voor katoen.
Het verdient de aanbeveling om niet te kiezen voor een lijkwade van regulier geteeld katoen. Aangezien biologisch katoen schaars is, is ook deze keuze niet raadzaam. Bovendien zijn goede alternatieven voorhanden en wordt een lijkwade relatief kort gebruikt. Lijkwaden van niet-natuurlijke materialen (synthetische materialen) dienen altijd vermeden te worden. Niet alleen vanwege het vervuilende productieproces maar ook omdat ze bij begraven de vertering van het lichaam tegengaan en daarom niet zijn toegestaan.
Er wordt verder gewerkt aan natuurlijke alternatieven voor het milieubelastende katoen. Hierbij kan gedacht worden aan bamboe, gerecycled katoen en lyocel/tencel. Van deze materialen zijn nog geen lijkwaden beschikbaar (situatie maart 2014).
Bent u producent, leverancier, ontwikkelaar en/of ontwerper van duurzame producten en heeft u een suggestie? Of bent u consument en heeft u een idee? Geef deze dan aan ons door in de Virtuele Ideëenbus.