Rouwdrukwerk

In Nederland is het gebruikelijk om familie, vrienden, kennissen en betrokkenen vanuit de sociale en werkomgeving te informeren over het overlijden van een dierbare door middel van een rouwkaart (ook wel rouwcirculaire genoemd). De rouwkaart bevat persoonlijke gegevens maar ook de meer ‘zakelijke’ gegevens over de uitvaart, zoals plaats, datum en tijd. Het aantal rouwkaarten per uitvaart verschilt maar ligt gemiddeld tussen de 50 en 100 stuks.

Rouwkaarten worden verreweg het vaakst via de post verstuurd. Hiervoor hanteert PostNL speciale verzendsets, die moeten bijdragen aan een snelle en correcte bezorging van de rouwpost.

Hoewel de postindustrie onder druk staat en de maandagbezorging is afgeschaft, heeft rouwpost een dermate grote prioriteit dat deze zes dagen per week bezorgd wordt.

Een aantal weken na de uitvaart worden er bedankkaarten (ook wel rouwdankbetuigingen genoemd) verstuurd aan degenen die hun deelneming hebben betuigd aan de nabestaanden. Bijvoorbeeld door de uitvaart of het afscheid nemen te bezoeken, door te bellen of door een condoleancekaart te sturen.

Soms worden er geen bedankkaarten verstuurd omdat deze tijdens of direct na de uitvaart zijn uitgereikt aan de belangstellenden. gebruiken verschillen regionaal. Bij kerkelijke uitvaarten wordt vaak een bidprentje gebruikt. Dit bidprentje wordt uitgereikt bij de avondwake of kerkdienst en kan na de uitvaart als aandenken aan de overledene worden bewaard.

De afgelopen jaren zijn er verschillende ontwikkelingen op het digitale vlak geweest. Nabestaanden kiezen er soms voor een ‘digitale’ rouwkaart te sturen, of de omgeving te informeren via e-mail of social media. Ook zijn er digitale condoleancesites.

De milieu-impact van rouwdrukwerk bevindt zich op het gebied van houtwinning, papierproductie, de inkt en het drukproces. Grote gebieden, waaronder oerbossen, worden gekapt voor de productie van papierproducten. Ontbossing heeft grote gevolgen voor de natuurlijke omgeving. Bij de productie van papier en karton vanuit hout zijn grote hoeveelheden water en energie nodig. Ook het bleken van papier heeft negatieve gevolgen voor het milieu.

Rouwdrukwerk kan zowel door de uitvaartondernemer worden geprint als door een drukker worden vervaardigd door offset drukken. Beide methoden hebben voor- en nadelen voor het milieu. Uit onderzoek van Agentschap NL is gebleken dat de milieu-impact gelijkwaardig is.

De meeste inkt is gemaakt van minerale oliën (aardolie) maar er zijn ook alternatieven van plantaardige oliën. Bij printers kunnen cartridges worden nagevuld zodat er minder plastic cartridges hoeven te worden geproduceerd. Drukkerijen gebruiken veel giftige stoffen en reinigingsmiddelen. Hiervoor zijn inmiddels steeds meer alternatieven.

Overigens heeft ook e-mail een impact op het milieu door het energieverbruik van computers en internetservers en datacenters. Deze impact is echter lager dan de impact van papieren post.

Lokale bewoners profiteren over het algemeen niet van de massale boskap in hun regio.
Voor het drukproces geldt dat er gezondheidrisico’s kunnen zijn voor medewerkers.

Op het gebied van hout en papier bestaan verschillende keurmerken. Voor hout is het FSC (Forest Stewardship Council) het keurmerk van goed bosbeheer. Een product met het FSC-keurmerk is gegarandeerd vervaardigd uit hout dat afkomstig is uit een goed beheerd bos.

Voor papier bestaan de keurmerken EU Ecolabel, FSC, PEFC, Nordic Swan en Blaue Engel Label. Het EU Ecolabel is een milieulabel van de Europese Unie, waarbij gebruikte vezels voor minimaal 70% afkomstig zijn uit duurzaam bosbeheer óf gerecycled moeten zijn. Papier met een PEFC certificaat is vervaardigd via hout uit duurzaam beheerd bos en komt in de EU in de buurt van het FSC label. Nordic Swan is een Scandinavisch keurmerk, waarbij in de hele levenscyclus van het papier rekening gehouden is met het milieu. Het Blaue Engel Label wordt toegekend aan 100% gerecycled kopieerpapier.

Op het gebied van het drukken bestaat het initiatief van de Waterless Printing Association (www.waterless.org).

Vermijd papier dat geen milieukeurmerk heeft, dat gebleekt is en dat zwaar is. Hoe zwaarder het papier, hoe groter de milieu-impact. Bij drukkerijen is het van belang om te letten op het gebruik van stoffen in het drukproces. Inmiddels bestaan er alternatieven voor isoprohyl-alcohol en inkt op basis van aardolie. Ook is de scheiding van afval van belang omdat grondstoffen hergebruikt kunnen worden.

In de grafische branche is veel beweging met betrekking tot milieumaatregelen. Er is een toenemend aantal drukkerijen dat expliciet met duurzaam drukken bezig is. Niet iedere drukkerij maakt echter rouwdrukwerk.