Urnen

Na de crematie wordt de as van een overledene in een asbus geborgen. De asbus kan van diverse materialen vervaardigd zijn. De Wet op de Lijkbezorging, de wet die regelt wat er met een overledene moet en mag gebeuren, stelt geen eisen aan het materiaal van de asbus. Wel zijn er eisen ten aanzien van de gegevens die op de asbus aanwezig moeten zijn, zoals naam, geboorte- en overlijdensdatum en het registratienummer van het crematorium. Deze gegevens staan veelal op het deksel van de asbus vermeld.

De asbus is vaak een standaarduitvoering van het crematorium. De nabestaanden besluiten vervolgens, op basis van de bestemming die ze verder aan de as willen geven, of de as in een andere urn geplaatst gaat worden. Kiest men bijvoorbeeld voor een bijzetting in een (urnen)graf, dan is het mogelijk dat de houder van de begraafplaats als voorwaarde stelt dat de as geplaatst moet worden in een biologisch afbreekbare urn. Wanneer de asbus geplaatst wordt in een urnenmuur (binnen of buiten), op een graf of thuis bewaard wordt, wordt vaak gekozen voor een sierurn.

Veelgebruikte materialen voor sierurnen zijn glas, metaal en keramiek. Daarnaast zijn er urnen van natuursteen, RVS, koper, brons en hout. Hout is van deze voorbeelden natuurlijk de meest duurzame optie. De andere materialen kun je als je voor duurzaamheid kiest, meestal beter vermijden. Er zijn ook verschillende natuurlijke alternatieven, zoals bananenblad en bamboe, dat in de regel van ver komt. Of de sierurn binnen of buiten wordt geplaatst, bepaalt in grote mate welk materiaal het meest geschikt is. Hier moet bij de keuze rekening mee worden gehouden.

Sierurnen van glas, metaal, keramiek en natuursteen kennen een groot aantal milieunadelen. De productie van glas vraagt veel energie en zorgt voor de uitstoot van rookgassen. Metaalwinning en –verwerking kost veel energie en water en zorgt voor ecologische problemen. Daarnaast zijn metalen eindige grondstoffen. Mits ingezameld aan het einde van de (eerste) cyclus zijn ze echter wel goed te recyclen. Keramiek heeft als voordeel dat het gemaakt wordt van de natuurlijke, hernieuwbare grondstof klei. Een nadeel is wel dat er bij de productie veel energie nodig is. Als er maatregelen genomen zijn voor de beperking daarvan en de energie op duurzame wijze opgewekt wordt, valt de negatieve impact te beperken. 

Natuursteen kent milieunadelen ten aanzien van de winning: deze kost veel energie en zorgt voor de aantasting van oppervlakte- en grondwater, lucht en landschap. Ook de arbeidsomstandigheden zijn in sommige gevallen niet goed, onveilig bijvoorbeeld. Het transport van het zware materiaal, meestal uit China en India, kost veel brandstof.

Wanneer een (sier)urn in de grond wordt begraven, is het van belang in hoeverre het materiaal van de urn en het deksel vergankelijk zijn. Een standaard metalen asbus van het crematorium breekt niet af in het milieu en het materiaal kan het bodemleven verstoren.

Sierurnen van metaal, glas en keramiek zijn, wanneer ze niet meer gebruikt worden, niet afbreekbaar door het milieu. Urnen van bijvoorbeeld hout, ongebakken klei of wilgentenen zijn dat wel. 

Bij de winning en bewerking van staal, aluminium en natuursteen vinden schendingen van mensenrechten plaats, zoals gedwongen arbeid en kinderarbeid. Bij de winning van natuursteen is er sprake van zware arbeidsomstandigheden in de steengroeven, met hoge temperaturen en veel stof en lawaai. Daarnaast is er sprake van excessieve arbeidstijden, kinderarbeid en slechte huisvesting van arbeidsmigranten. Toegang tot gezondheidszorg en sociale zekerheid is niet altijd geregeld.

Er bestaan geen duurzaamheidkeurmerken voor urnen. Wel bestaan er keurmerken voor de grondstoffen natuursteen en hout. Voor natuursteen geldt het certificaat Xertifix en het TFT Responsible Stone Program, een gedragscode voor de hele leveranciersketen.

Voor hout zijn er verschillende keurmerken, zoals FSC (Forest Stewardship Council, www.fsc.org), PEFC (Programme for the Endorsment of Forest Certification, www.pefc.org), Keurhout (keurhout.nl), Rainforest Alliance (www.rainforestalliance.org) en TLTV (Timber Legality & Traceability Verification).

Sierurnen van gemengde, niet organisch afbreekbare materialen zijn geen duurzame keuze omdat zij niet afbreekbaar zijn en moeilijk recyclebaar. Ook sierurnen van metaal, natuursteen en glas kunnen niet als duurzaam worden beschouwd vanwege de milieunadelen. Wilt u toch een sierurn van natuursteen, kies dan in ieder geval voor gecertificeerd natuursteen.