Bij een begrafenis kiezen de meeste mensen voor een natuurstenen grafmonument. Wist u dat het heel goed mogelijk is om een bestaand natuurstenen monument opnieuw te gebruiken? Omdat de milieu impact van grafstenen bij een uitvaart aanzienlijk is, is GreenLeave het landelijke initiatief Circle Stone gestart.
De grafsteen bestaat in de meeste gevallen uit graniet, dat in Azië gewonnen wordt. Deze monumenten hebben een indrukwekkend lange geschiedenis. Honderden miljoenen jaren geleden zijn zij door de natuur gevormd. Maar wist u dat deze stenen na verwijdering van het graf worden vernietigd tot puin? En dat, terwijl deze stenen keer op keer een nieuw leven zouden kunnen krijgen en zo nog vele jaren mee zouden kunnen gaan.
Wilt u een duurzame natuursteen, dan kunt u kiezen voor een Circle Stone: een steen die een nieuw leven krijgt. De steenhouwer kan granieten grafstenen weer schoonmaken en prachtig polijsten, zodat deze er uit ziet als nieuw.
Op die manier kunnen we voorkomen dat de stenen worden vergruisd en bijvoorbeeld onder het wegdek verdwijnen. Ze blijven zo hun hoogwaardige functie behouden. Er hoeft bovendien geen nieuwe natuursteen in Azië gewonnen en getransporteerd te worden. U draagt dus een flink steentje bij aan het milieu, en u krijgt een prachtige steen met geschiedenis. Kijk op www.circlestone.nl voor meer informatie, en voor een deelnemende steenhouwer bij u in de buurt.
Behalve grafstenen een tweede leven geven, zijn er ook andere duurzame mogelijkheden.
Zwerfkeien, liefst uit de omgeving, zijn ook een goed alternatief voor natuursteen omdat er geen energie-intensieve processen nodig zijn voor winning en bewerking. Deze keien zijn bij veel natuursteenbedrijven verkrijgbaar.
Het plaatsen van een gedenkteken, zeker in de vorm van het planten van een boom, kan natuurlijk ook op een andere plek dan een begraafplaats: zoals in de eigen tuin, in de natuur, in speciaal daarvoor aangelegde bossen. Er bestaan ook mogelijkheden om bomen te kweken in combinatie met de as van de crematie.
Het meest duurzame alternatief is geen grafmonument of slechts een kleine aanduiding van hout. Een goed alternatief is een natuurlijk grafmonument in de vorm van het planten van een boom of struik of een groter grafmonument van hout. Niet iedere begraafplaats staat dit echter toe.
Het opnieuw gebruiken, dit kan in de oude stijl maar ook op een eigentijdse manier, van een grafmonument:
- Geen winning van nieuwe grondstoffen
- Deze winning kost veel energie
- De winning tast landschap en biodiversiteit aan
- En gebeurt onder slechte werkomstandigheden
- Aanzienlijk minder transport
Een natuurlijk monument, zoals het planten van struik of boom:
- Geen materiaalverbruik
- Iets toevoegen aan de natuur, een positieve impact
Of bijvoorbeeld een urn waarin een zaadje van een boom zit. De as dient als natuurlijk compost voor de plant. De urn is van natuurlijk materiaal en volledig biologisch afbreekbaar
In de Wet op de Lijkbezorging, de wet die regelt wat er met een overledene moet en mag gebeuren, staat in artikel 27 vermeld dat de houder van de begraafplaats een register moet bijhouden. In dit register wordt bijgehouden wie er op de begraafplaats begraven zijn en waar. De wet stelt niet verplicht dat er een gedenkteken of grafmonument moet zijn. Vaak hebben begraafplaatsen hier echter wel regels voor. In deze regels is opgenomen wat voor soort gedenkteken het mag of moet zijn en aan welke afmetingen en voorwaarden moet worden voldaan. Voorafgaand aan plaatsing is over het algemeen toestemming van de begraafplaats nodig middels een vergunning .
Verreweg de meest gekozen vorm van een gedenkteken is een grafmonument van natuursteen. Van al het geïmporteerde natuursteen in ons land, is 34% bestemd voor grafmonumenten. Andere materialen die voor monumenten worden gebruikt zijn RVS, cortenstaal, aluminium, lood, glas, hout en zwerfkeien.
Het grafmonument is een van de belangrijkste keuzes voor de nabestaanden. Het neemt een groot deel van het uitvaartbudget in beslag en is een belangrijke tastbare herinnering aan de overledene.
Voor grafmonumenten wordt voornamelijk graniet, leisteen en zandsteen gebruikt dat afkomstig is uit India en China. De winning van deze eindige grondstoffen kost veel energie en zorgt voor aantasting van oppervlakte, grondwater, lucht en landschap. Het transport van het zware materiaal kost veel brandstof.
Andere materialen brengen ook milieueffecten met zich mee. Glas verbruikt in de productie veel energie en zorgt voor de uitstoot van rookgassen. Metalen zijn eindige grondstoffen die ecologische problemen veroorzaken bij de winning . Mits ingezameld aan het einde van de (eerste) cyclus zijn ze echter wel goed te recyclen. Hout heeft ten opzichte van deze materialen veel milieuvoordelen omdat het een hernieuwbare grondstof is, herbruikbaar, biologisch afbreekbaar en vaak dichterbij gewonnen.
Bij de winning van natuursteen is er sprake van zware arbeidsomstandigheden in de steengroeven, met hoge temperaturen en veel stof en lawaai. Daarnaast is er sprake van excessieve arbeidstijden, kinderarbeid en slechte huisvesting van arbeidsmigranten. Toegang tot gezondheidszorg en sociale zekerheid is niet altijd geregeld.
Voor natuursteen bestaat het certificaat Xertifix. Criteria voor dit certificaat zijn: geen kinderarbeid, een eerlijk loon, gezondheid en veiligheid. Daarnaast zijn er ook een aantal milieucriteria. De consument kan vragen naar natuursteen dat van een Xertifix gecertificeerd bedrijf afkomstig is. Het TFT Responsible Stone Program is een gedragscode voor de hele leveranciersketen.
Voor hout bestaan de keurmerken FSC (Forest Stewardship Council), PEFC (Program for the Endorsment of Forest Certification), Keurhout (Nederlands keurmerk in samenwerking met de Nederlandse overheid), Rainforest Alliance en TLTV (Timber Legality & Tracebility Verification).
Als u een duurzame keuze wilt maken dan is het aan te raden natuursteen zonder keurmerk te vermijden. Vanwege de nadelige milieu-effecten zijn ook grafmonumenten van aluminium, glas, brons en staal niet als duurzaam te beschouwen.
Bij veel uitvaarten wordt na de begrafenis een tijdelijk, kunststof gedenkteken geplaatst in de vorm van een paaltje met een bordje. De Duurzame Uitvaartondernemer draagt er zorg voor dat dit niet geplaatst wordt ; het paaltje is voor tijdelijk gebruik en van een niet-hernieuwbare grondstof.
De opkomst van de 3D printer gaat steeds sneller. Het is goed voor te stellen dat daar in de toekomst ook gedenktekens of grafmonumenten mee geprint kunnen worden. Dit zou een duurzaam alternatief kunnen zijn als daarvoor recycleplastic of hennepvezel wordt gebruikt.
Een andere mogelijkheid is Google Maps: hiermee zou de grafaanduiding virtueel gemaakt kunnen worden.
Bent u producent, leverancier, ontwikkelaar en/of ontwerper van duurzame producten en heeft u een suggestie? Of bent u consument en heeft u een idee? Geef deze dan aan ons door in de Virtuele Ideëenbus.